Talebanët janë ulur mbi minerale me vlerë 1 trilion dollarë, për të cilat bota ka nevojë urgjente!
Burimi:CNN
Rënia e shpejtë e Afganistanit në duart e talebanëve ka shkaktuar një krizë humanitare, me mijëra afganë që përpiqen të largohen nga vendi. Është sjellë gjithashtu një fokus i ripërtërirë në pasurinë e madhe minerale të pashfrytëzuar të Afganistanit, burime që mund të transformojnë perspektivat e tij ekonomike nëse zhvillohen ndonjëherë.
Afganistani është një nga kombet më të varfra në botë. Por në vitin 2010, zyrtarët ushtarakë amerikanë dhe gjeologët zbuluan se vendi, i cili shtrihet në udhëkryqin e Azisë Qendrore dhe Jugore,është i ulur në depozita minerale me vlerë gati 1 trilion dollarë.
Furnizimet me minerale si hekuri, bakri dhe ari janë të shpërndara nëpër krahina të ndryshme. Ekzistojnë gjithashtu minerale të rralla të tokës dhe, ndoshta më e rëndësishmja, ajo që mund të jetë një nga depozitat më të mëdha të litiumit në botë,një përbërës thelbësor por i pakët për bateritë dhe teknologjitë e tjera jetike për trajtimin e krizës klimatike.
“Afganistani është sigurisht një nga rajonet më të pasura me metale tradicionale të çmuara, por edhe metale të nevojshme për ekonominë në zhvillim të shekullit 21”, tha Rod Schoonover, një shkencëtar dhe ekspert i sigurisë i cili themeloi Grupin Ekologjik.
Sfidat e sigurisë, mungesa e infrastrukturës dhe thatësira e madhe kanë parandaluar nxjerrjen e mineraleve më të vlefshme në të kaluarën. Kjo nuk ka gjasa të ndryshojë së shpejti nën kontrollin e talebanëve. Megjithatë, ka interes nga vendet përfshirë Kinën, Pakistanin dhe Indinë, të cilat mund të përpiqen të përfshihen pavarësisht kaosit.
Talebanët janë ulur mbi minerale me vlerë 1 trilion dollarë,
Potencial i madh
Edhe para se presidenti Joe Biden të njoftonte se do të tërhiqte trupat amerikane nga Afganistani në fillim të këtij viti, duke vendosur terrenin për kthimin e kontrollit të talebanëve, perspektivat ekonomike të vendit ishin të errëta.
Që nga viti 2020, rreth 90% e afganëve jetonin nën nivelin e varfërisë të përcaktuar nga qeveria prej 2 dollarë në ditë, sipas një raporti të Shërbimit të Kërkimeve të Kongresit Amerikan të botuar në qershor. Në profilin e saj të fundit të vendit, Banka Botërore tha se ekonomia agane është e brishtë dhe e varur nga ndihmat.
“Zhvillimi dhe diversifikimi i sektorit privat kufizohet nga pasiguria, paqëndrueshmëria politike, institucionet e dobëta, infrastruktura e papërshtatshme, korrupsioni i përhapur dhe një mjedis i vështirë biznesi,” thuhej në raport.
Shumë vende me qeveri të dobëta vuajnë nga ajo që njihet si “mallkimi i burimeve”, në të cilën përpjekjet për të shfrytëzuar burimet natyrore nuk arrijnë të ofrojnë përfitime për vendasit dhe ekonominë vendase. Kështu, zbulimet në lidhje me pasurinë minerale të Afganistanit, të bazuara në sondazhet e mëparshme të kryera nga Bashkimi Sovjetik, kanë ofruar një premtim të madh.
Kërkesa për metale si litiumi dhe kobalti, si dhe elementë të rrallë të tokës si neodymiumi, po rritet ndërsa vendet përpiqen të kalojnë në makina elektrike dhe teknologji të tjera të pastra për të zvogëluar emetimet e karbonit.
Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë tha në maj se furnizimet globale të litiumit, bakrit, nikelit, kobaltit dhe elementeve të rralla të tokës të nevojshme duhet të rriten ndjeshëm ose bota do të dështonte në përpjekjen e saj për të trajtuar krizën klimatike. Tre vende ,Kina, Republika Demokratike e Kongos dhe Australia ,aktualisht përbëjnë 75% të prodhimit global të litiumit, kobaltit dhe metaleve të rralla.
Makina elektrike mesatare kërkon gjashtë herë më shumë minerale sesa një makinë konvencionale, sipas IEA. Litiumi, nikeli dhe kobalti janë vendimtare për bateritë. Rrjetet elektrike gjithashtu kërkojnë sasi të mëdha të bakrit dhe aluminit, ndërsa elementët e rrallë të tokës përdoren në magnet të nevojshëm për të bërë funksionimin e turbinave me erë.
Qeveria amerikane thuhet se ka vlerësuar se depozitat e litiumit në Afganistan mund të rivalizojnë ato në Bolivi, shtëpia e rezervave më të mëdha në botë.
“Nëse Afganistani ka një qetësi disa vjeçare, duke lejuar zhvillimin e burimeve të tij minerale, ai mund të bëhet një nga vendet më të pasura në zonë brenda një dekade,” tha Mirzad i Shërbimit Gjeologjik Amerikan për revistën Science në 2010. Ai drejtoi Shërbimi Gjeologjik Afganistan deri në 1979.
Qetësia nuk erdhi kurrë dhe shumica e pasurisë minerale të Afganistanit ka mbetur në tokë, tha Mosin Khan, një anëtar i Këshillit Atlantik dhe ish-drejtor i Lindjes së Mesme dhe Azisë Qendrore në Fondin Monetar Ndërkombëtar.
Ndërsa ka pasur një nxjerrje ari, bakri dhe hekuri, shfrytëzimi i litiumit dhe mineraleve të rralla të tokës kërkon investime shumë më të mëdha dhe njohuri teknike, si dhe kohë. IEA vlerëson se duhen mesatarisht 16 vjet nga zbulimi i një depozite që një minierë të fillojë prodhimin.
Tani për tani, mineralet gjenerojnë vetëm 1 miliard dollarë në Afganistan në vit, sipas Khan. Ai vlerëson se 30% deri në 40% është hequr nga korrupsioni, si dhe nga komandantët e luftës dhe talebanët, të cilët kanë kryesuar projekte të vogla minierash.
“Megjithatë, ka një shans që talebanët të përdorin fuqinë e tyre të re për të zhvilluar sektorin e minierave”, tha Schoonover.
“Ju mund të imagjinoni se një trajektore është ndoshta një konsolidim dhe disa prej këtyre minierave nuk do të kenë më nevojë të jenë të parregulluara,” tha ai.
“Situata nuk është pozitive, duke pasur parasysh se talebanët do të kenë nevojë t’i kushtojnë vëmendjen e tyre të menjëhershme një game të gjerë çështjesh të sigurisë dhe humanitare”, ka shtuar ai.